Մայրամուտ

Համո Սահյան

Սարն առել վրան ծիրանի մի քող,
Ննջում է կարծես ծաղկե անկողնում,
Անտառն արևի բեկբեկուն մի շող
Ծոցի մեջ պահել ու բաց չի թողնում:

Ժայռի ստվերը գետափին չոքել,
Վիզը երկարել ու ջուր է խմում,
Հովն ամպի թևից մի փետուր պոկել,
Ինքն էլ չգիտի, թե ուր է տանում:

Քարափի վրա շողում է անվերջ
Ոսկե բոցի պես թևը ծիծառի…
Կանգ առ, հողագունդ, քո պտույտի մեջ
Թող մայրամուտը մի քիչ երկարի:

Առաջադրանքներ

1. Ընթերցի՛ր բանաստեղծությունը՝ առանձնացնելով և վերլուծելով փոխաբերությունները։
2. Սարն առել վրան ծիրանի մի քող,
   Ննջում է կարծես ծաղկե անկողնում,

2.Կարդա՛ ու բացատրիր ընդգծված տողերը: Ինչպե՞ս ես հասկանում
3. Առանձնացրո՛ւ քեզ ամենից շատ դուր եկած տեսարանը և բացատրի՛ր։
4. Ի՞նչ գույն ունի մայրամուտը այս բանաստեղծության մեջ:

5. Դիտարկի՛ր մայրամուտը և ֆոտոխցիկի օգնությամբ ներկայացրու մայրամուտի տարբեր պահեր:

6. Քո տեսած մայրամուտը ինչո՞վ է նման այս բանաստեղծության մեջ ներկայացված մայրամուտին:Այս բանաստեղտտուցյան մեջ նման էր իմ տեսաց մայրամուտի նման էր գույներով
7. Ստուգաբանական բառարանից օգտվելով, գտի՛ր«մայր» բառի ստուգաբանությունը և փորձի՛ր բացատրի՛ր «մայրամուտ»  բառի ծագումը։

Մենք գիտենք, որ երկու թվեր գումարելիս գումարելիների տեղերը կարելի է փոխել՝

3+5=5+3

Սա գումարման տեղափոխական հատկությունն է:

 Գիտենք նաև, որ երեք թվեր գումարելիս գումարելիները կարելի է խմբավորել՝ 

(3+5)+2=3+(5+2)

Սա գումարման զուգորդական հատկությունն է:

 Դիտարկենք 3+5+2 երեք թվերի գումարը:

 Պարզեցինք, որ կարելի է փոխել հարևան գումարելիների տեղերը՝

 3-ի և 5-ի կամ 5-ի և 2-ի:Այսինքն,3+5+2=5+3+2 և 3+5+2=3+2+5

հավասարությունները ճիշտ են:

 Հարց է առաջանում. իսկ կարելի է՞ փոխել ոչ հարևան գումարելիների տեղերը՝ 3-ի և 2-ի:

 Այսինքն, արդյո՞ք ճիշտ է հավասարությունը՝

 3+5+2=2+5+3

 Այս հարցին հնարավոր չէ պատասխանել միայն տեղափոխական (տեղափոխելով միայն հարևան գումարելիները) կամ միայն զուգորդական (խմբավորվորելով հարևան գումարելիները) հատկությունների հիման վրա: 

Սակայն, դրանց համատեղ կիրառումը հարցին տալիս է դրական պատասխան:

 Իրոք, սկզբում կիրառենք զուգորդական, ապա՝ տեղափոխական հատկությունները՝

 3+5+2=(3+5)+2)=(5+3)+2)

 Մի անգամ ևս հաջորդաբար կիրառենք զուգորդական և տեղափոխական հատկությունները՝

 (5+3)+2=5+(3+2)=5+(2+3)

 Վերջին անգամ հաջորդաբար կիրեռելով զուգորդական և տեղափոխական հատկությունները, ստանում ենք՝

 5+(2+3)=(5+2)+3=(2+5)+3=2+5+3

 Ստացանք, որ 3+5+2=2+5+3) հավասարությունը ճիշտ է: 

Ուրեմն, տեղերով կարելի է փոխել նաև ոչ հարևան գումարելիները

 Նույնը կկատարվեր, եթե երեքի փոխարեն ունենայինք ցանկացած թվով գումարելիներ:

 Այսպիսով, գումարման զուգորդական և տեղափոխական հատկությունների  համատեղ կիրառման միջոցով գալիս ենք հետևյալ եզրակացությանը:

Մի քանի թվերի գումարը չի փոխվի, եթե գումարելիներից ցանկացած երկուսը տեղերով փոխել:

Կանոնը կարելի է ձևակերպել նաև այսպես:

Մի քանի թվերի գումարը չի փոխվի, եթե որևէ երկու գումարելիներ փոխարինվեն իրենց գումարով:  

Օրինակ  24+2+98=98+2+24⇒(98+2)+24=100+24=124

Առաջադրանքներ դասարանում

1/ Հաշվի՛ր օգտվելով գումարման հատկություններից

24+48+6=78

80+320+332=732

170+30+193=393

99 + 999 + 9999 + 1 + 1 + 1=11.100

17 + 18 +19 +20 + 21 + 22 + 23=140

2/ Հաշվի՛ր արտահայտության արժեքը

4×50=2000

34×66=2244

2244-345=1899

1899:3=633

427400:200=2137

2137-633=1504

  427400 : ( 4 x 50 ) – ( 34 x 66 – 345 ) : 3 =1504

3/ Երեք արկղում միասին կա 135 կգ խնձոր: Առաջինում կա 15 կգ ավելի, քան երրորդում, իսկ երկրորդում՝ 12 կգ ավելի, քան երրորդում: Որքա՞ն խնձոր կա յուրաքանչյուր արկղում:

Լրացուցիչ առաջադրանքներ

1/ Հաշվի՛ր՝ օգտվել(
1.6x40x5=1200

2.5 x 20 x 314 =31400

3.70*50 x 40 =140000

4.6 x 5 x 6 x 5 x 6 x 5 =27000

2/ Վերականգնի՛ր հավասարությունը.

1. 2 կմ 350 մ + 650մ = 2350մ+650մ=3000մ
2. 7 կմ 550 մ + 2450մ =7550մ+2450մ=10000մ
3. 2 մ 25 սմ 75սմ = 225սմ+75սմ=300սմ
4. 2 սմ 2 մմ + 128մմ = 22մմ+128մմ=150մմ

3/ Դպրոցում սովորում են 450 սովորող: Հաշվե՛ք, թե քանի՞ աղջիկ և քանի՞ տղա է սովորում՝ իմանալով, որ տղաները 12-ով շատ են աղջիկներց:

փոքր մհերի ամուսնսնում է ունենում է մի որդի անունը Արամ որը շատ խելացի տղա է լինում և ուժեղ էր : Որ նա մեծանում է ամուսննա է մի գեղեցիկ աղջկա հետ:որի անունը Թամար էր: նրանք ունենում են մի տղա և մի աղջիկ:

նրանց անունը Դավիթէ և Ալիսա: Դավիթ և Ալիսա խելացի աղջիկ էին ու տղա և նրանք շատ գեղեցիկ են:

Դավիթը սիրում է լիքը գրքեր կարդալ բասկեբոլ խախալ սիրում է ուտել մրգեր և բանջարեղեն:

Ալիսան շատ է սիրու գրել և կարդալ նա սիրում է խախալ իր տիկնիկներով սիրում է ուտել օգտակար բաներ:

Прочитайте сказку ,,Палочка–выручалочка’’

Ответьте на вопросы, правильный ответ выделите синим цветом. Работу поместите в блог!

1. Кто главные герои этой истории?

 а) Медведь и Волк

б) Заяц и Еж

 в) Лисица и Петух

 2. Что поднял по дороге домой Еж?

а) яблоко

б) палку

в) старый ботинок

 3. Как палочка–выручалочка помогла Ежу в первый раз?

а) помогла найти гриб под ворохом листьев

б) Еж опирался на нее, когда уставал идти

в) помогла перебраться через ручей

4. Как палочка–выручалочка выручила друзей во второй раз?

 а) помогла отбиться от Волка

 б) вытянула Зайца, который чуть не утонул в болоте

 в) помогла вернуть птенца в гнездо

5. Какое название палочке–выручалочке дал Еж, когда с ее помощью они вернули птенчика в гнездо?

 а) палочка-выручалочка- по — врагу-ударялочка

б) палочка-выручалочка-наверх- поднималочка

 в) палочка-выручалочка- через -всё — скакалочка

6. От какого хищного зверя спасла Зайца палочка–выручалочка?

 а) от Волка

 б) от Медведя

в) от Лисицы

 7. Сколько раз палочка–выручалочка помогла друзьям?икиыдтфмн

а) два

б) четыре

 в) один

 8. Продолжи фразу:

«Тут все понял Заяц: — Верно ты сказал: важна не палка, а …»

а) умная голова да доброе сердце

 б) сильные руки

 в) быстрые ноги

Shop assistant:Hellow. Can I help you?
Customer: Yes, have you got this dress in other colours?
Shop assistant: We have got it in black,orange,yellow and blue. What size do you want?
Customer: Large.
Shop assistant: Ok, in large we’ve got blue and yellow.
Customer:And in black?
Shop assistant: No,just yellow and blue.
Customer: Ok,blue. Can I try it on?
Shop assistant:Yes, of course.The changing rooms are over there. Is it Ok?
Customer:Yes I’ll take it.
Shop assistant:That’s7000 seven thousand Armenian Drams. Would you like to pay by credit card or with cash?
Customer: By credit.
Shop assistant: Here’s your receipt.
Customer: Thanks. Bye.

Համո Սահյան

Քամու համբույրից դողաց մի տերև,
Շշուկով դիպավ իր հարևանին,
Խշխշաց հանկարծ իմ գլխի վերև
Ու տարուբերվեց հինավուրց կաղնին:

Կռացավ կաղնին նորից բարձրացավ,
Ճյուղերով դիպավ ուրիշ մի ծառի,-
Եվ շշուկն այսպես ծառից-ծառ անցավ,
Հասավ հեռավոր խորքերն անտառի:

Ալեկոծվում էր անտառը հուզված
Ու ոսկեզօծված գլուխն օրորում,
Իր մեծ գրկի մեջ քամու համբուրած
Փոքրիկ տերևն էր կարծես որոնում:

Խշշում էր անտառն ու տարուբերվում,
Երկինք էր հասնում խշշոցը նրա…
Իսկ քամին ուրախ սուլում էր հեռվում
Ու ծիծաղում էր անտառի վրա:

 Առաջադրանքներ

1. Կարդա՛ բանաստեղծությունը և բառարանի օգնությամբ բացատրի’ր անծանոթ բառերը:դիպավ-դիպչեց տարուբերեց-տարավ և բերեց հինավուրց-ծերացաց կաղնի-ծառի տեսակ
2. Բանաստեղծությունից առանձնացրո՛ւ փոխաբերությունները և բացատրի՛ր: քամու համյուրից տերևը դողաց
3. Արձակ պատմի՛ր բանաստեղծությունը:
4. Բացատրի՛ր ընդգծված տողերը։Իսկ քամին ուրախ սուլում էր հեռվում
   Ու ծիծաղում էր անտառի վրա:

5.Նկարագրի՛ր աշնանային անտառը:

6. Հորինի՛ր պատում «Քամին ու տերևը» վերնագրով և հրապարակի՛ր։

Բազմապատկման զուգորդական հատկությունը

Դասարանական առաջադրանքներ 

1․ Հաշվի՛ր օգտվելով բազմապատկման զուգորդական հատկությունից։ 

7x60x5=7x(60×5)=7×300=2100

172x2x5=172x(2×5)=172×10=1172

6x5x6x5x6x5=(6×5)x(6×5)x(6×5)=30x30x30=2700

2x4x3x2+6x7x5x2=(2×4)x(3×2)+(6×7)x(5×2)=48+420=468

2. Վերականգնի՛ր հավասարությունները

2կմ=800մ    +1կմ200մ

8կմ= 3կմ 100մ     + 4կմ900մ

6կմ= 3կմ. 500մ   +2կմ500մ

12սմ =4մմ     +10սմ6մմ

14դմ= 3դե. 3սմ.      +10դմ7սմ

3․ Համեմատի՛ր 

12տ40կգ >   12տ4ց

11ց65կգ   <  1տ70կգ

4․ Դպրոցում սովորում է 450 աշակերտ։ Աղջիկները 12-ով քիչ են տղաներից։ Քանի՞ տղա է սովորում այդ դպրոցում։ քանի տղա է սովորումայդ դպրոցում 450+12=462

5․  2 պարկերից առաջինում կար 27կգ ալյուր։ Երբ վաճառողը այդ պարկից 5 կգ վաճառեց և 3 կգ լցրեց երկրորդի մեջ, ապա պարկերում ալյուրի քանակները հավասարվեցին։ Որքա՞ն ալյուր կար երկրորդ պարկում։

1

28-5=23

2.23-3=20

3.20:2=10

4.10+3=13 

6․ Գտի՛ր այն թվերը, որոնց տարբերութունը 451 է, իսկ գումարը՝ 1451

951-500=1451 

Տնային առաջադրանքներ 

1․ Հաշվի՛ր օգտվելով բազմապատկման զուգորդական հատկությունից։ 

7x60x5=7x(60×50=7×300=2100

172x2x5=172x(2×5)=172+10=1172

6x5x6x5x6x5=(6×5)x(6×5)x(6×5)=30×30=2700

2x4x3x2+6x7x5x2=(2×4)x(3×2)+(6×7)x(5×2)=48+420=468

2. Վերականգնի՛ր հավասարությունները

2կմ350մ+650մ  =3կմ

7կմ550մ+650=10կմ

2մ25սմ + 2մ. 75սմ =3մ

2սմ2մմ+  12սմ. 8մմ.     =15սմ

2մ7դմ +        = 18մ

3․ Համեմատի՛ր 

5կգ600գ    6կգ500գ

23կմ30մ    30կմ23մ

12դմ5դմ   10դմ8դմ

4․ Շաբաթօրյակին մասնակցում էին 125 աշակերտ։ Աղջիկները 11-ով շատ էին տղաներից։ Քանի՞ աղջիկ էր մասնակցում այդ շաբաթօրյակին։ 

5․ 2 պարկերից առաջինում կար 24կգ ալյուր։ Երբ վաճառողը այդ պարկից 4 կգ լցրեց երկրորդի մեջ, ապա պարկերում ալյուրի քանակները հավասարվեցին։ Որքա՞ն ալյուր կար երկրորդ պարկում։ 

6․ 280 տեղանոց դահլիճում համերգի ժամանակ զբաղեցված տեղերը 120-ով շատ էին ազատ տեղերից։ Հաշվի՛ր մուտքի տոմսի արժեքը՝ գիտենալով, որ այդ օրվա վաճառված տոմսերի ընդհանուր գումարը 120000 դրամ է։

Մշուշների շղարշի տակ
Աշնան խաշամն է խշխշում,
Քամու ձեռքերն անհամարձակ
Ամպի փեշերն են քաշքշում:

Ամպը լեզուն կուլ է տվել,
Հնար չունի որոտալու:
Ցերեկն էլ է ցրտից կծկվել,
Չէ՛, երևի ձյուն է գալու:

Առաջադրանքներ

1. Վերնագրի՛ր բանաստեղծությունը : Աշնան վերջին օրերը:

2․ Բանաստեղծության մեջ ընդգծված հետևյալ բառերը փոխարինի՛ր հոմանիշներով և կարդա՛։ Ի՞նչը փոխվեց։ Դիտարկի՛ր։ ամպը լեզուն կուլ է տալիս

3. Առանձնացրո՛ւ փոխաբերությունները և բացատրի՛ր:Քամու ձեռքերն անհամարձակ Քամին ուզում էր իր հետ շարժել

4․Դուրս գրած փոխաբերությունները գործածի՛ր նախադասությունների մեջ:Քամու թեվյեր,ամպի փեշեր,ցրտիծ կծկված թեվյեր:

5. Դուրս գրի՛ր այն բառերը, որոնց մեջ գերակշռում է ձայնը։ Հիմնավորի՛ր ընտրությունդ։
6. Բանաստեղծությունից առանձնացրո՛ւ ամենաաշնանային բառերը և դրանց գործածությամբ փոքրիկ պատում հորինի՛ր։Մշուշ քամի ամպ շշխան
7. Բանաստեղծության մեջ ի՞նչն է գերակշռում․ ձա՞յնը, գո՞ւյնը, թե՞ գործողությունը։ Պատասխանդ հիմնավորի՛ր։ բանաստեղծությյան մեջ շատ է, գույնը որովետև աշնան գույնը

Լրացուցիչ աշխատանք

7.Նկարի՛ր բանաստեղծության հատվածները:

8. Ձայնագրի՛ր ընթերցումդ, և նկարաշարի և համադրությամբ տեսանյութ պատրաստիր:

Самая нужная вещь для меня это смартфон. С помощью смартфона я могу легко связаться с бабушкой и дедушкой которые живут в деревне. Когда у меня бывает свободное время я включаю музыку в интернете и танцую, или включаю мультики и смотрю любимые мультики.

Ամեն, ամեն ինչ ոսկեզօծվել է…

Համո Սահյան

Ամեն, ամեն ինչ ոսկեզօծվել է,
Ոսկի են թվում տերև ու ճյուղ,
Ուր որ նայում ես, դեղին բոցեր են,
Դեղին հրդեհ է և դեղին ծուխ:

Ջրվեժը, առուն, ծառը, ծտերը
Աշնան քամուն են ծափահարում:
Քամին է այս ծով գանձերի տերը,
Այս ոսկու տերը՝ մեծահարուստ:

Առաջադրանքներ 

1. Ընթերցի՛ր բանաստեղծությունը և բացատրի՛ր ընդգծված տողերը:
2. Առանձնացրո՛ւ փոխաբերությունները և բացատրի՛ր։
3. Ինչպիսի՞ տրամադրություն հաղորդեց քեզ այս բանաստեղծությունը: Մեկնաբանի՛ր:
4. Փորձի՛ր արձակ պատմել բանաստեղծությունը: Մուտքագրի՛ր պատումդ և ձևավորի՛ր այն բանաստեղծությանը համապատասխանող քո հեղինակային ֆոտոնկաներով կամ նկարներով:

Լրացուցիչ առաջադրանքներ

4. Աշնանը նվիրված դասական մեղեդիներ փնտրիր համացանցում և այս բանաստեղծության տրամադրությանը առավել համապատասխանող ստեղծագործությունն առանձնացրու:
5. Պատճառաբանի՛ր ընտրությունդ և նշի՛ր քո նախընտրած մեղեդու հեղինակին:

6..Լուսանկարի՛ր քո բակի, կամ բնակավայրի աշունը և բանաստեղծության տողերի ու երաժշտության համադրությամբ, կարաոկե պատրաստի՛ր:

• Լրացրո՛ւ է կամ ե:
• Երկար,եզր,էլեկտրականություն, էշ, եզ, երակ, էսկիմո, երիցուկ, ելույթ, էքսկուրսիա, երանգ, ելք, եղբայր, երջանիկ, երկինք, ռրկիր, եղանակ, էժան, եղունգ, երաժիշտ:
• Լրացրո՛ւ օ կամ ո:
• Օդ, օղակ, ոսպ, օգնություն, օգտվել, օր, օտար, օրինակ, որոշել, օրենք, օդանցք, ոլորել, օրացույց, օրորոց, օդաչու, ոստիկան, ոսկոր, որս, որսորդ, ոզնի:
• Ը տառը տեղադրի՛ր այնտեղ, որտեղ անհրաժեշտ է:
• Ընտրություն, …սպաս, ընտանիք, …սկիզբ, ըմպել, …զգալ, …շտապել, ընդարձակ, ընթրիք, …զգույշ, ստանալ, ընթացք, ընձուղտ, ընդամենը, …սպիտակ, …զբոսանք, ընդգծել, …զգաստ, ընկույզ, ընկուզենի: